SÜSKIND

Rudolf van den Berg

met: Jeroen Spitzenberger (Walter Süskind), Karl Markovics (Ferdinand Aus der Fünten), Nyncke Beekhuyzen (Hanna Süskind), Katja Herbers (Fanny Philips), Tygo Gernandt (Piet Meerburg), Nasrdin Dchar (Felix Halverstadt), Dave Mantel (Frits Groenteman)

Scenario: Rudolf van den Berg, Chris W. Mitchell. 1942. In het door de nazi’s bezette Amsterdam besluit de Joodse Walter Süskind handjeklap met de SS te spelen. Het is een levensgevaarlijk kat- en muisspel, waarmee hij honderden kinderen van transport naar de concentratiekampen weet te redden. Terwijl de razzia’s toenemen en het net zich verder sluit rond de Joodse gemeenschap, riskeert Walter alles wat hem lief is en toont hij de moed van een held.

Producenten: Mardou Jacobs, Klaas de Jong, Jeroen Koolbergen, San Fu Maltha, Reinier Selen, Pierre Spengler. Camera: Guido van Gennep. Montage: Job ter Burg. Casting: Janusz Gosschalk. Production design: Hubert Pouille. Art direction: Jan Rutgers. Muziek: Bob Zimmerman, Nando Eweg. Soloviool-partij: Janine Jansen.

Opgenomen in Boekarest, Roemenië, in de studio's van Castel Films. Daar verscheen de Amsterdamse Plantage Middenlaan met echte platanen. Een windhoos zorgt ervoor dat de opnamen een week moeten worden uitgesteld. Toen Van den Berg begon aan de film was er weinig bekend over de hoofdpersoon. Er was een doctoraalscriptie, enkele getuigenissen van kinderen. Wat er was moest ten behoeve van de film worden gedramatiseerd. Spitzenberger lijkt niet op de echte Süskind, die aan de corpulente kant was.

De perspresentatie was in maart 2011 in het Joods Historisch Museum. De film eindigt met "Voor hen die vandaag de dag vernederd en vervolgd worden", gevolgd door een oproep om geld te geven aan War Child.

Het lespakket over verzetsheld Walter Süskind, geïnitieerd door de producenten van de speelfilm, werd massaal besteld door scholen. Het pakket werd meer dan 550 keer besteld.

Derek de Lint sprak de audiodescriptie voor het Nederlandse oorlogsdrama SÜSKIND in. Na films als TIRZA, OORLOGSWINTER en ZWARTBOEK werd ook deze bioscoopfilm op deze wijze toegankelijk voor blinden en slechtzienden. Tevens is er een speciale ondertiteling ontwikkeld voor doven en slechthorenden.

Persreacties:
VARAgids 1-2012: "(...) Peter Post (...) imposant ontbloot bovenlijf rondloopt en daardoor een beetje doet denken aan Ralph Fiennes die in Schindler's List de SS'er Amon Goethe speelde (...) Er wordt goed in geacteerd. Knap is de rol van Karl Markovics (...) door zijn gezichtsmimiek zo lijkt weggelopen uit een stomme film van Carl Dreyer. (...) Waar de Joodsche Raad er als geheel niet positief afkomt, heeft Süskind het voordeel van de twijfel gekregen. Hij is gerehabiliteerd, een held en heeft nu, ruim een halve eeuw later, een film gekregen."

Niels Bakker in 'de Filmkrant' van januari 2012: "(...) Emotioneel blijft Van den Berg op afstand van z'n personages. Ook daardoor behouden ze een zekere ambiguïteit. Pas in het laatste kwartier gaat het roer om, met zware, op Mahler geïnspireerde muziek. Het vioolspel van Janine Jansen gaat door merg en been en in deze heftige apotheose krijgt de kijker voor het eerst de kans om mee te voelen met Süskind en zijn gezin. Van den Berg, die ook al uitblonk in de Grunberg-verfilming Tirza, benadrukt in Süskind de menselijke gebreken die in oorlogssituaties naar boven komen en niet die grootse daden die al zo vaak bezongen worden. Want achteraf is het makkelijk oordelen. Wat doe je zelf in situaties waarin loyaliteiten nooit helder zijn en ook nog eens voortdurend van richting veranderen, waarin alle opties nadelen hebben, of zelfs gevaar opleveren? Er zijn in Nederland over de Tweede wereldoorlog weinig films gemaakt die met zoveel nuance wisten terug te kijken."

Jos van der Burg in 'Het Parool' van 18 januari 2012: "(...) Süskind, waarin het overvolle drama met aanzwellende muziek en emotionele uitbarstingen soms uit zijn voegen barst, gaat over persoonlijke moed in een tijd en op een plek dat het ertoe deed. Walter Süskind is niet geboren als held, maar wordt het. Hij houdt zielsveel van zijn vrouw (Nyncke Beekhuyzen) , maar kan haar wens dat hij stopt met zijn verzetswerk ('Ik wil geen held, ik wil een man') niet vervullen, omdat hij zichzelf dan nooit meer recht in de ogen kan zien. In schril, misschien te schril, contrast met zijn morele moed staan Asscher en Cohen, die tot het bittere einde slaafs blijven samenwerken met de Duitse bezetter. De film is niet mild over hen, waarbij wel erg makkelijk vanuit het heden wordt geoordeeld. Het bestaan van gaskamers viel niet alleen bij Asscher en Cohen buiten het voorstelbare."

Robbert Blokland in 'Sp!ts' van donderdag 19 januari 2012: "(...) Hoe modern en genuanceerd SÜSKIND plottechnisch ook is, perfect is de film niet. Het resultaat had sterker kunnen zijn als hij geen last had van twee makkes die eigenlijk niet meer passen bij de Nederlandse film anno 2012. Sommige dialogen (vooral aan het begin) zijn slecht tot niet te verstaan. En sommige kindacteurs schieten helaas echt te kort tijdens de dramatische hoogtepunten van het verhaal."

Mario Wisse in 'Metro' van donderdag 19 januari 2012: "Gewelige rollen van Spitzenberger, Nyncke Beekhuyzen en de Oostenrijkse acteur Karl Markovics (...) Geslaagde en aangrijpende film die nergens een geschiedenislesje wordt. (...) De 'dramadichtheid' is hoog. Tuurlijk het is een dramatisch verhaal, maar omdat dat nou de hele tijd aan te zetten met van die aanzwellende muziek..."

Fabian Melchers op NeerlandsFilmdoek.nl: "(...) Zo genuanceerd als het beeld was dat Van den Berg wilde geven, zo ondoordacht en gemakzuchtig zit het scenario in elkaar. Pijnlijk slaat hij de plank mis met een vriendschap tussen Süskind en een SS’er. Kan een volwassen man zich zo makkelijk laten misleiden? Sigaren, muziek en flink wat drank zorgen ervoor dat de nazi-officier na korte tijd op Walters schouder uithuilt over zijn problemen. Bijna lachwekkend is het als hij later beseft dat hij om de tuin is geleid, alsof een kind de ontnuchterende waarheid achter 5 december ontdekt.En even ongeloofwaardig zijn de dialogen die de acteurs voor hun kiezen krijgen. Het wordt allemaal veel te taai en houterig gebracht om de film nog goed door te komen, ondanks een cast die het degelijk doet. Een gemiste kans dus, deze oorlogsfilm. Een gemiste kans met een prijskaartje van zes miljoen euro."

Kijkwijzer: 12 jaar (angst, geweld, grof taalgebruik, discriminatie).
Site: http://www.suskinddefilm.nl
Première: 19 januari 2012 (112 bioscoopzalen)
K-118 minuten