SNACKBAR

Meral Uslu

met: Ali Cifteci (Ali), Nazmiye Oral (Pinar), Dilara Horuz (Nuray), Esra Horuz (Aysun), Ilias Addab, Aziz Akazim, Mamoun Elyounoussi, Lharby Salah, Iliass Ojja, Ibrahim Ozalp, Ismael El Tarhabi

Scenario: Stan Lapinksi. Gevestigd in een oude bakkerij, ademt de Rotterdamse snackbar met zijn witte tegeltjes en tl-licht de sfeer van de jaren vijftig. Eigenaar Ali (Ali Çifteci) is een Turk van 50. Hij runt zijn snackbar met zijn vrouw en zijn dochters, bijgestaan door Mo, een jonge Marokkaan. Voor zijn deur hokken elke dag Marokkaanse jongens bij elkaar, jongens als Nouredine, Mounir, Hamza, Farhane en Farid. Ze zijn een jaar of zestien. Ze zijn vernielzuchtig en gewelddadig, plegen auto-inbraken, handelen in drugs en maken van de buurt een no-go-area. Tegen de politie gaat het vaak hard tegen hard. Ali benadert de jongens speels en ongeremd, met een mengelmoes van Nederlands, Turks en Arabisch. Ruw, eerlijk en grappenmakend. Hij snapt deze jongens heel goed, al keurt hij hun gedrag af. De film is een vlechtwerk van de tragische en soms ontroerende levensverhalen van deze jongens. Door de film heengeweven zijn interviews, waarin acteurs Aziz Akazim (Lijn 32), Ilias Addap (Doodslag), Iliass Ojja (Pizzamaffia, Shouf Shouf Habibi) en Mamoun Elyounoussi (Spangas, Pizza Maffia) putten uit hun eigen geschiedenis. Dit maakt dat de film een mix van fictie en documentaire is geworden.

Producent: Jet Christiaanse. Camera: Ton Peters. Montage: Floor Rodenburg. Muziek: Rutger Reinders. De distributie wordt verzorgd door Cinema Delicatessen. Taal: Nederlands, Turks, Arabisch.

Na haar studie aan de Nederlandse Film & Televisie Academie in Amsterdam maakte Meral Uslu (1962, Turkije) gedurende twintig jaar documentaires over een groot aantal onderwerpen, zoals Kruispost (2007), De kinderen van mijn vader (Gouden Kalf voor Beste Documentaire 2005, Winnaar Zilveren Zebra 2006) en Aids Avenue. De laatste jaren heeft ze zich vooral gespecialiseerd in lange documentaires zoals Cross Aid Post (IDFA 2007, Speciale vermelding Prix Europa 2008 en winnaar Zilveren Zebra 2008), Longstay (IDFA 2009) en Roos & Rana. Snackbar is haar eerste lange speelfilm.

De film kwam tot stand met steun van de artistiek intendant van het Filmfonds, Rotterdam Media Fonds en het Nederlands Filmonds.

Persreacties:
Leo Bankersen in 'de Filmkrant' van april 2012: "(...)Hoewel humor en een melancholieke toets niet ontbreken is het vooral de tragiek van dit marginale bestaan die gaandeweg steeds meer nadruk krijgt. Een sterkere verhaallijn had niet misstaan en ook de vele rumoerige incidenten dreigen wat voorspelbaar te worden maar het authentieke gevoel dat Snackbar oproept is beslist overtuigend. Met dank aan de uit de losse pols spelende, overwegend jonge acteurs en de energieke handcamera die alles lijkt te betrappen als was het een documentaire."

M.K. in 'Sp!ts' van Zelfs bevolkingsgroepen die normaal te boek staan als hysterisch – denk: verliefde tienermeisjes, relnichten – lijken kalm en beheerst in vergelijking met het clubje Marokkaanse vrienden dat hier centraal staat. Zo gaat dat: de ene vriend, die voor Barcelona is, zegt tegen de ander, een fan van Real Madrid, dat Christiano Ronaldo een homo is. Binnen tien seconden escaleert het gesprek, waarbij allerlei nare synoniemen langskomen voor het tegenbeeld van stoere heteroseksuelen als zijzelf. Een minuutje later staat een van de twee met zijn kop tegen een ruit te bonken en te gillen dat ’een van ons tweeën dood gaat’. Dit stupide dramaatje eindigt met een slagaderlijke bloeding. Natuurlijk komt dat dolgedraaide gedrag ergens vandaan. Om dat te benadrukken, neemt regisseur Meral Uslu haar werkloze, naar rap luisterende, drugsdealende, aan sigaretten en wiet verslaafde personages – die dagelijks rondhangen voor een armetierige snackbar in Rotterdam-Noord – even apart. Dan praten ze over hun diepere gevoelens. De een vertelt dat zijn hardvochtige vader nooit heeft gezegd dat hij van zijn zoon houdt, en dat agressief reageren een tweede natuur is geworden. De ander bekent dat hij voelt dat de maatschappij hem niet wil, en dat hij daardoor onverschillig is geworden voor het effect van zijn gedrag op anderen. Hierbij biggelen er al snel dikke tranen over hun wangen. Wat Uslu hiermee wil bereiken, is niet helemaal duidelijk. Door beelden als hierboven beschreven, lijkt het alsof zij sympathie en begrip opwekken voor deze jongeren, die zo moeilijk een plekje in onze samenleving kunnen vinden. Dat is echter moeilijk; de constant rellerige toon, gecombineerd met het totale gebrek aan zelfreflectie, is vooral erg vermoeiend.Als ze simpelweg wilde laten zien hoe de Marokkaanse probleemjeugd van tegenwoordig zijn dagen slijt en hoe grauw en deprimerend hun leven is, is ze daarin wel geslaagd. Uslu, zo meldt de persmap, wilde eigenlijk een documentaire maken over een groepje ’echte’ snackbarhangers, maar de jongeren in kwestie wilden daar niet aan meewerken. In Snackbar liet ze daarom een mix van acteurs en ’burgers’ improviseren, wat resulteerde in een losjes samenhangend verhaal, dat in stijl en vorm veel van een documentaire heeft. En op die manier overtuigt de film ook – dat het onderwerp irritatie opwekt, doet daaraan niets af. De regisseur mag haar cast bovendien dankbaar zijn: het levendige spel van acteurs als Iliass Ojja (Pizza Maffia), Ilias Addap (Doodslag) en Mamoun Elyounoussi (Spanga’s) tilt de boel nog naar een hoger plan."

Arjan Welles op NeerlandsFilmdoek.nl: "De multiculturele samenleving mag dan misschien door sommige politici als mislukt beschouwd worden, de Nederlandse film vaart er nog steeds wel bij. Het subgenre beleefde een grote opmars met Shouf Shouf Habibi! en Het Schnitzelparadijs. Tegenwoordig zijn nieuwe titels vrijwel steeds variaties op hetzelfde thema, waarbij de diepte angstvallig vermeden wordt. De uitzonderingen, zoals het recente Rabat, vallen juist op door hun gedurfde onconventionele aanpak. De multiculturele samenleving komt er nog het beste vanaf als er juist geen punt wordt gemaakt van verschillen in achtergrond. Relaties en vriendschappen zijn namelijk universeel. Bovendien gaat het hier vaak om jongeren die geboren en getogen zijn in Nederland. Halverwege de jaren ’00 waren er nog wel wat onuitgesproken zaken en misstanden die het verfilmen waard waren. Die zijn er nog, maar de vaderlandse speelfilm lijkt er steeds minder op te willen doorpakken. Snackbar van de Turkse Meral Uslu doet volstrekt overbodig en zelfs overdreven stereotype aan. (...) Scenarist Stan Lapinksi weet op de stoep de jongeren nog naturelle dialogen mee te geven, maar zodra het documentaire-element inzet, komen de meest onrealistische volzinnen voorbij. De groep spelers valt hierbij flink door de mand. Uslu zet deze stijlbreuk bovendien maar mondjesmaat in, met als bijkomend gevolg dat het elke functie mist.Snackbar bedient zich van teleurstellend weinig plot en kabbelt moeizaam voort, waarbij snel uitgewerkte en opgeloste incidenten het geheel nog wat hoognodige vaart weten mee te geven. Er is een blik acteurs opengetrokken die allemaal zonder enige aarzeling lijken te willen meewerken aan hun eigen typecasting. Acteurs als Ilias Ojja en Mamoun Elyounoussi kunnen hopelijk toch wel meer dan het neerzetten van onbetrouwbare rotjochies. Dat er nog enige hoop aan de horizon gloort voor de cast blijkt uit de veel te kleine bijrol van een nu volwassen Mimoun Ouled Radi. Hij is het niveau van de kluchtige multicultikomedie ontstegen en zijn ultrakorte aanwezigheid in het volstrekt overbodige en vooroordeelbevestigende Snackbar brengt nog wat nuance aan. De vraag die voortdurend in de lucht hangt is waarom Uslu als een vlieg op de muur de boel heeft gadegeslagen zonder de karakters echt een ontwikkeling te laten doormaken. Het beeld dat we hier te zien krijgen kennen we zo onderhand wel."
Kijkwijzer: 12 jaar (grof taalgebruik, drugs, discriminatie, angst)
Première: 5 april 2012 (7 bioscoopzalen)
K-86 minuten